Ciudad y Antropoceno: Horizontes de Reconfiguración de lo Urbano

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.12795/astragalo.2025.i40.01

Resumen

La contemporaneidad se vive hoy entre dos fracturas profundas: el colapso ecosistémico y el colapso humanista. Migraciones forzadas, crisis ambientales, desigualdades crecientes y tecnologías que aceleran la vida y transforman nuestra relación con lo real dibujan un tiempo marcado por urgencias y transiciones. Este número de Astrágalo invita a mirar la ciudad como el lugar donde estos cambios se intensifican, pero también donde pueden abrirse horizontes de creatividad, resistencia y nuevos modos de habitar. Desde Gaia hasta el Capitaloceno, desde las redes digitales hasta los saberes indígenas, el recorrido propone cruzar lecturas sobre cómo lo humano y lo no humano se entrelazan en un presente que exige repensar nuestras categorías. El Sur Global aparece aquí no como una geografía fija, sino como un espacio fértil para imaginar otras epistemologías, otras ecologías y otras formas de construir lo común. A través de cuatro giros —“Arquitectura, Límites y Transformaciones”; “Arquitectura, Género y Alteridad”; “Arquitectura, Naturaleza y Cultura”; y “Arquitectura, Proyecto y Sociedad”— el número convoca a explorar investigaciones que responden, desde distintos territorios y sensibilidades, a la pregunta central: ¿cómo pensar y actuar frente a los colapsos que ya nos atraviesan?

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Biografía del autor/a

Manoel Rodrigues Alves, Instituto de Arquitetura e Urbanismo da Universidade de São Paulo (IAU-USP) São Carlos

Profesor del Instituto de Arquitectura y Urbanismo de la Universidad de São Paulo (IAU-USP). Áreas de investigación: (re)significación del concepto de espacio público, procesos de producción de la ciudad contemporánea, espacialidades urbanas y prácticas socioespaciales. LEAUC: Laboratorio de Estudios del Entorno Urbano Contemporáneo. Proyectos en curso: «Espacio público, atmósferas espaciales y metodologías críticas: cartografías, memorias y resistencias»; «Atmósferas e intermediarios de un urbanismo menor: epistemologías de una (otra) arquitectura»; «Espacio público, pandemia y ciudad contemporánea: resignificaciones» (Beca de Productividad CNPq). Proyectos recientes: La vida en rascacielos y la ciudad inclusiva (FAPESP- ANR); Equidad urbana en territorios precarios: acciones socioespaciales participativas en Paraisópolis. Profesor visitante en: ETSA-US, Universidad de Sevilla (Sevilla, España); FADU-UNL, Universidad Nacional del Litoral (Santa Fe, Argentina); FA-KU Leuven (Bruselas, Bélgica). Coordinador del Programa de Doctorado Doble IAU-USP / ETSA-US. Consultor ad hoc para institutos y agencias de investigación. Miembro de comités editoriales de revistas científicas.

 

Julio Arroyo, Universidad Nacional del Litoral, Santa Fe, Argentina

Arquiteto. (UNSF, 1981). Ex-professor titular de Design, Teoria e Crítica da Arquitetura e da Cidade na Faculdade de Arquitetura, Design e Urbanismo da Universidade Nacional do Litoral, Santa Fé, Argentina. Ex-pesquisador Nível II do Sistema Nacional de Pesquisadores. Docência e pesquisa centradas na problemática do espaço e da arquitetura pública na cidade contemporânea. Cursos, seminários, workshops e aulas em universidades da Argentina, Bolívia, Uruguai, México e Brasil. Professor visitante da Universidade de Utah (EUA) e da FA-KU Leuven (Bruxelas). Diretor da Revista ARQUISUR. Profissional independente com registro de filiação por aposentadoria. Membro do Júri do Concurso e colaborador do Colégio de Arquitetura e Urbanismo de Santa Fé. Pesquisador externo do Instituto de Arquitetura e Urbanismo da Universidade de São Paulo, Brasil.

 

Citas

Agamben, G. 2008. ¿Che cose el contemporáneo? Roma: Nottetempo.

Braidotti, R. 2015. Lo posthumano. Barcelona: Gedisa.

Cusicanqui, S. R. 1984. Oppressed but Not Defeated: Peasant Struggles among the Aymara and Quechua in Bolivia, 1900–1980. La Paz: Hisbol–CSUTCB. http://www.getcited.org/pub/102735350

Farrés Delgado, and A. Matarán Ruiz. 2012. “Colonialidad territorial: Para analizar a Foucault en el marco de la desterritorialización de la Metrópoli. Notas desde la Habana.” Tabula Rasa 16: 139–159.

Haraway, D. 2019. Chthulucene: Sopravvivere su un pianeta infetto. Translated by C. Duresfanti and C. Ciccioni. Roma: Nero.

Krenak, A. 2019. Ideias para adiar o fim do mundo. São Paulo: Companhia das Letras.

Latour, B. 2017. Cara a cara con el planeta: Una nueva mirada sobre el cambio climático alejada de las posiciones apocalípticas. Buenos Aires: Siglo Veintiuno Editores.

Latour, B. 2020. Onde aterrar? Como se orientar politicamente no Antropoceno. Translated by M. Vieira. Technical review by A. Costa. Rio de Janeiro: Bazar do Tempo.

Mignolo, W. 2007. La idea de América Latina. La herida colonial y la opción decolonial. Barcelona: Gedisa.

Moore, J. 2022. Antropoceno ou capitaloceno? Natureza, história e a crise do capitalismo. São Paulo: Editora Elefante.

Pardo, J. L. 2011. “Disculpen las molestias, estamos transitando hacia un nuevo paradigma.” In L. Arena and U. Fogué, eds., Planos de (inter)sección. Materiales para un diálogo entre filosofía y arquitectura, xx–xx. Madrid: Lampreave.

Quijano, A. 2000. “Colonialidad del poder, eurocentrismo y América Latina.” In Lander, E. (comp.), La colonialidad del saber: eurocentrismo y ciencias sociales. Perspectivas latinoamericanas. Buenos Aires: CLACSO, 2000. En: http://bibliotecavirtual.clacso.org.ar/ar/libros/lander/quijano.rtf

Sadin, Eric. 2020. La Inteligencia artificial o el desafío del siglo. Anatomía de un antihumanismo radical. Buenos Aires: Caja Negra.

Taibo, C. 2019. Colapso. Capitalismo terminal, transición ecosocial y ecofascismo. León, México. Licencia Creative Commons.

Wedekind, Jonah, and Felipe Milanez. 2017. “Entrevista a Jason Moore: Del Capitaloceno a una nueva política ontológica.” Ecología política, 10/07/2017, 108–110. Recuperado 12/0/2025 de https://www.ecologiapolitica.info/entrevista-a-jason-moore-del-capitaloceno-a-una-nueva-politica-ontologica/

Publicado

2025-12-09

Cómo citar

Rodrigues Alves, M., & Arroyo, J. (2025). Ciudad y Antropoceno: Horizontes de Reconfiguración de lo Urbano . Astrágalo. Cultura De La Arquitectura Y La Ciudad, (40 (EXTRA), 9–39. https://doi.org/10.12795/astragalo.2025.i40.01