El otro Coderch de la Barceloneta: Viviendas para pescadores Grupo Almirante Cervera, 1950-1960

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.12795/TEMPORANEA.2023.04.02

Palabras clave:

Barcelona, Grupo R, vivienda social, franquismo, espacio público

Resumen

El edificio «Grupo Almirante Cervera», también conocido como «Bloc de Pescadors» o «Viviendas para la Cooperativa Obrera la Maquinista» es un bloque de viviendas proyectado por José Antonio Coderch junto a Manuel Valls y está situado en la Barceloneta. Fue promovido por el Instituto Social de la Marina durante la década de 1950 y constituye un singular proyecto de vivienda social en Barcelona en relación con su contexto arquitectónico. El programa del edificio consistió originalmente en 140 viviendas y 28 tiendas para pescadores y ofreció al congestionado barrio una plaza semiabierta accesible desde la calle de la Maquinista. Con todo, el edificio hasta fecha reciente ha permanecido a la sombra del que está situado a escasos 600 metros, el más reconocido edificio de viviendas de paseo Juan de Borbón. El bloque, a pesar de su envergadura, fue ‘condenado’ incluso por su autor, puesto que, en un determinado momento, Coderch abandonó la dirección de obra. En consecuencia, muchas son las lagunas de información y documentación en torno al edificio contribuyendo así a su discreto reconocimiento. Este
artículo se propone recuperar la memoria del edificio, tratando de entenderlo desde su contexto y reconstruyendo, mediante diversas fuentes primarias, su ‘proceso proyectual’. Por medio de esta interpretación crítica, se pretende reconocer al edificio como una obra a tener en cuenta en la historiografía de Coderch, no solo por su calidad arquitectónica, sino por los lazos que es capaz de estrechar tanto con el contexto arquitectónico nacional como con el internacional de su época.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

ARAÑÓ, Laia; CAPDEVILA, Mireia. Topografia de la destrucció: els bombardeigs de Barcelona durant la Guerra Civil (1936-1939). Barcelona: Ajuntament de Barcelona, 2018.

ARMESTO, Antonio. Edificio de viviendas en la Barceloneta, 1951-1955: José Antonio Coderch y Manuel Valls. Barcelona: Colegio de Arquitectos de Almería, 1996.

PALOMINO DE LA FUENTE, Andrea. El otro Coderch: Bloc de Pescadors de la Barceloneta 1950-1960. Trabajo Fin de Grado. Universitat Politècnica de Catalunya, 2019. Disponible en: https://upcommons.upc.edu/handle/2117/173020 [consulta: 9 de noviembre de 2023].

BAÍA, Pedro. Team Ten Farwest. Oporto: Circo de Ideias, 2019.

BASSÓ, Francesc; BUXÓ, José María; BOHIGAS, Oriol. El problema de la vivienda. En: Cuadernos de arquitectura. 1953, n.º 15, pp. 1-40.

BLANCO LAGE, Manuel. El otro Coderch. En: Arquitectura. 1987, n.º 268, pp. 34-39.

CAPITEL, Antón; ORTEGA, Javier. Coderch, J.A. 1945-1976. Madrid: Xarait, 1978.

CODERCH, José Antonio; VALLS, Manuel. Proyecto de viviendas marítimas en Sitges. En: Arte y Hogar. 1946, número especial 20-21.

CODERCH, José Antonio. No son genios lo que necesitamos ahora. En: Domus. 1961, n.º 384.

CODERCH, José Antonio; VALLS, Manuel. Conjunt habitatges La Maquinista. Instituto Social de la Marina, 1951. Fons Digital J.A. Coderch, ETSAV-UPC, expediente 414.

DE SOLÀ-MORALES, Ignasi. L’arquitectura de J.A. Coderch. Conferencia. 6 de abril, 1988. Disponible en: https://fundacion.arquia.com/es-es/mediateca/filmoteca/ [consulta: 28 de diciembre de 2022].

DÍEZ, Rafael. Coderch: Variaciones sobre una casa. Barcelona: Fundación Caja de Arquitectos, 2003. Dirección General de la Arquitectura. Plan nacional de mejoramiento de la vivienda de los poblados pescadores. Tomo III. Madrid: Ministerio de la Gobernación, 1946.

GUARDIA, María Asunción. Orgullo y desventura del barrio pescador de la Barceloneta. En: La Vanguardia. 30 de junio de 1960, p. 51.

Habitaçoes em Calle de la Maquinista, Barcelona. En: Arquitectura. 1961, n.º 73, p. 10.

La festividad de San Pedro, Patrono de la Cofradía de Pescadores. En: La Vanguardia. 30 de junio de 1960, p. 30.

LLANOS, Eugenia. La Dirección General de Regiones Devastadas: su organización administrativa. En: VV.AA. Arquitectura en Regiones Devastadas. Madrid: Ministerio de Obras Públicas y Urbanismo, pp. 43-48.

PIZZA, Antonio. Política i arquitectura En: G.A.T.C.P.A.C., 1928-1939: una nova arquitectura per una nova ciutat. Barcelona: Museu d’Història de la Ciutat, 2006, pp. 104-112.

PONTI, Gio. A Barcellona. En: Domus. 1956, n.º 325, pp. 7-10.

PORCEL, Baltasar. José Antonio Coderch o la moral creadora. En: Destino. 1967, n.º 1563, p. 26.

Projecte, promogut per l’Institut Social de la Marina, de cent-quaranta vivendes i vint-i-vuit botiges per a pescadors a la Barceloneta. [Conegudes com la Confraria de Pescadors. Ginebra 26, Sant Josep 1-15, plaça del Llagut, Marquès de la Mina 2-10 i Maquinista 25], 1956-1959. Arxiu Municipal Contemporani de Barcelona, n.º expediente 187/1956.

ROVIRA, Josep Maria; PIZZA, Antonio. Coderch 1940-1964: en busca del hogar. Barcelona: Colegio de Arquitectos de Cataluña, 2000.

SARTORIS, Alberto. Current Spanish Architecture. En: Architectural Design. 1958, n.º 5, p. 205.

SÒRIA, Enric; CODERCH, José Antonio. Coderch de Sentmenat: Conversaciones. Barcelona: Blume, 1979.

VV. AA. Viviendas congreso eucarístico: Arquitectos: José Soteras Mauri, Antonio Pineda Gualba, Carlos Marqués Maristany. En: Cuadernos de arquitectura. 1956, n.º 25, pp. 8-13.

Publicado

2023-12-27

Cómo citar

Palomino de la Fuente, A. (2023). El otro Coderch de la Barceloneta: Viviendas para pescadores Grupo Almirante Cervera, 1950-1960. TEMPORÁNEA. Revista De Historia De La Arquitectura, (4). https://doi.org/10.12795/TEMPORANEA.2023.04.02